Μαθήματα από ένα …απροσδόκητα καυτό καλοκαίρι για τη Μεσόγειο και τον τουρισμό της

Το καλοκαίρι του 2023 διαμορφώνει ένα οδυνηρό κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ιστορία για τα θέματα της κλιματικής αλλαγής. Ένα κύμα καύσωνα άνευ προηγουμένου σάρωσε και σαρώνει την ήπειρο, αφήνοντας ίχνη καταστροφής στον απόηχο του για την υγεία και την ασφάλεια των κατοίκων της αλλά και του οικοσυστήματος.

Καθώς το κλίμα θερμαίνεται και τα παγκόσμια δάση στεγνώνουν, οι πυρκαγιές καίνε πιο σοβαρά και για μεγαλύτερες περιόδους.

Η Μεσόγειος, ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, χάρη στα μοναδικά φυσικά οικοσυστήματα και την πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά της, υποδέχεται, τα τελευταία χρόνια, περισσότερους από 400 εκατομμύρια τουρίστες από όλον τον κόσμο. Η τουριστική βιομηχανία έχει γίνει, με τον τρόπο αυτό, βασικός μοχλός οικονομικής δραστηριότητας για την περιοχή. Παρόλα αυτά, η ανάπτυξη έχει περιβαλλοντικό κόστος και θέτει στο επίκεντρο ζητήματα που αφορούν τον βιώσιμο τουρισμό αλλά και την τοπική ανάπτυξη.

Ήδη, στη διάσκεψη κορυφής για το κλίμα COP27, στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, αναφέρθηκε ότι η συμβολή του τουρισμού στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τίθεται υπό στενότερη εξέταση και όχι αδικαιολόγητα καθώς η γηραιά ήπειρος αποτελεί μία από τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, σύμφωνα με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η θερμοκρασία του νερού έχει αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά 0,4°C, η θερμοκρασία του αέρα κατά 1,54°C και η στάθμη της θάλασσας είναι 6 εκατοστά υψηλότερη από ό,τι πριν από 20 χρόνια. «Οι καύσωνες αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο και ενισχύονται στις πόλεις λόγω των πρακτικών αστικοποίησης», προκαλώντας ασθένειες και θάνατο, αναφέρει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) στην έκθεσή της το 2022 για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τον τρόπο προσαρμογής σε αυτές.
Καθώς ο θερμότερος καιρός στεγνώνει τα υπόγεια ύδατα για άρδευση εκμεταλλεύσεων, η IPCC στην έκθεσή της σημειώνει ότι με υπερθέρμανση του πλανήτη άνω του 1,5 C οι αποδόσεις ελιάς θα μπορούσαν να μειωθούν κατά το ένα πέμπτο στη Βόρεια Μεσόγειο. Ο κόσμος έχει θερμανθεί περισσότερο από 1,1 C από τον 19ο αιώνα.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ διαπίστωσαν ότι «η Μεσόγειος αντιμετωπίζει σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στις περισσότερες καλλιέργειες».

Η ξηρασία στην Ισπανία έφερε τη διαχείριση των υδάτων στο προσκήνιο των πολιτικών εντάσεων στις εκλογές της 23ης Ιουλίου. Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας ανέφερε ότι τα υπόγεια ύδατα στη μισή περιοχή της Μεσογείου είχαν εξαντληθεί ήδη από τον Ιούνιο.
Η έκθεση της IPCC προειδοποίησε ότι η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει την έλλειψη νερού «στις περισσότερες τοποθεσίες» στην περιοχή. Οι λίμνες και οι ταμιευτήρες αναμένεται να μειωθούν έως και 45% αυτόν τον αιώνα.
Εν τω μεταξύ, «τα οικοσυστήματα της γης και του γλυκού νερού επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο, με αποτέλεσμα την απώλεια οικοτόπων και της βιοποικιλότητας», προσθέτει.

Η στάθμη της θάλασσας που έχει ήδη ανεβεί κατά 2,8 χιλιοστά το χρόνο τις τελευταίες δεκαετίες στη λεκάνη της Μεσογείου απειλεί τις ακτές και τις πόλεις και επηρεάζει ήδη τα ακραία παράκτια ύδατα της περιοχής ενώ “προβλέπεται να αυξήσει τους κινδύνους πλημμύρας, διάβρωσης και αλάτωσης των ακτών», σύμφωνα με την ίδια έκθεση.
«Αυτές οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν τη γεωργία, την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια, την αστική ανάπτυξη, τις λιμενικές λειτουργίες, τον τουρισμό, τους πολιτιστικούς χώρους και πολλά παράκτια οικοσυστήματα».