Οι διεθνείς κλιματικές συναντήσεις που προετοιμάζουν την COP28

Η πρώτη Αφρικανική Σύνοδος Κορυφής για το Κλίμα που διοργανώθηκε στο Ναϊρόμπι της Κένυας, μιας χώρας που έχει δεσμευτεί να παρέχει 100% καθαρή ενέργεια έως το 2030, άνοιξε τον κύκλο των διεθνών συναντήσεων με στόχο την ευθυγράμμιση των θέσεων όλων, έτσι ώστε η  COP28 στο Ντουμπάι να στεφθεί με επιτυχία.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, το δυναμικό για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Αφρική είναι 50 φορές μεγαλύτερο από την πρόβλεψη για τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για το 2040. Η ήπειρος διαθέτει επίσης περισσότερο από το 40% των παγκόσμιων αποθεμάτων βασικών ορυκτών για την ενεργειακή μετάβαση. Αλλά αυτό απαιτεί χρηματοδότηση και προς το παρόν μόνο το 3% των παγκόσμιων επενδύσεων ενεργειακής μετάβασης φτάνει στην Αφρική. Στην Αφρικανική Εβδομάδα Κλίματος (ACW) όπως τονίστηκε χαρακτηριστικά «το πώς θα αναπτυχθεί η Αφρική τις επόμενες δύο δεκαετίες θα καθορίσει τη μοίρα του πλανήτη», (Mohamed Adow, διευθυντής του think tank για την ενέργεια και το κλίμα, Power Shift Africa). Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, αρκετές ΜΚΟ ζητούν σήμερα διαγραφή χρέους για χώρες που εξαρτώνται από το πετρέλαιο. Τέτοιες περιπτώσεις χωρών αποτελούν η Ουγκάντα και η Μοζαμβίκη.

Η G20 που ακολούθησε στο Δελχί αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη συνάντηση πριν από την COP28 πλην όμως, δεν κατάφερε να οδήγησε σε επιτυχία. Η ευκαιρία ήταν μεγάλη για να εκμεταλλευτούμε την πρώτη αξιολόγηση της δράσης για το κλίμα, που δημοσιεύτηκε την ημέρα πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής, και έτσι να δοθεί η πολυαναμενόμενη ώθηση για μεγάλη δράση για το κλίμα. Αντίθετα, τα ρήγματα μεταξύ των χωρών απλώς διευρύνονται, σηματοδοτώντας μια ανησυχητική οπισθοδρόμηση.

Η πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής που όλοι βιώνουν όλο και πιο έντονα στην καθημερινότητά τους και οι αποφάσεις, ή μάλλον οι μη αποφάσεις, που λαμβάνονται στο πλαίσιο μεγάλων διεθνών οργανισμών, βρέθηκαν αντιμέτωπες για άλλη μια φορά. Έτσι, η  σύνοδος κορυφής της G20, που οργανώθηκε στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου στο Δελχί, δεν αναφέρθηκε για παράδειγμα ούτε μία φορά στα ορυκτά καύσιμα στην τελική της δήλωση, αν και αποτελούν την κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι περισσότερες από δώδεκα μεγάλες ινδικές εταιρείες έστειλαν επιστολή στους ηγέτες της G20 καλώντας τους να τερματίσουν τη χρήση ορυκτών καυσίμων χωρίς να καταγράφουν τις εκπομπές, να υποστηρίξουν τα πράσινα οχήματα και την καθαρή ενέργεια.

Έτσι, μετά την G20, οι ελπίδες στρέφονται πλέον στο COP28, στο Ντουμπάι στα τέλη του χρόνου, στo οποίo το ζήτημα της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής.

Παράλληλα με αυτό το ακανθώδες ζήτημα, το άλλο θέμα στην ατζέντα της COP28 είναι η χρηματοδότηση των καταστροφών και των ζημιών, δηλαδή η μη αναστρέψιμη ζημιά που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή. Ήδη στην COP27, είχε εγκριθεί η δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου, κατά συνέπεια το επόμενο βήμα είναι να αποφασιστεί ποιος θα συνεισφέρει σε αυτό. Κάποιες ανεπτυγμένες χώρες, για παράδειγμα οι Ηνωμένες Πολιτείες, στοχοποιούν την Κίνα, η οποία είναι σήμερα μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες εκπομπές και ζητούν να είναι ένας από τους χορηγούς.  Το γεγονός αυτό διχάζει έντονα και ανεβάζει τους τόνους της αντιπαράθεσης. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για έναν κόσμο περισσότερο από ποτέ διχασμένο.

Η Σύνοδος Κορυφής για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) που ακολούθησε στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου, αναμενόταν να δώσει την ευκαιρία να γίνει απολογισμός της προόδου στην εφαρμογή τους μεσοπρόθεσμα. Ήδη, η τελευταία έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τους ΣΒΑ (βλ. παρακάτω) διατύπωνε την εκτίμηση ότι κανένας στόχος δεν πρόκειται να επιτευχθεί εντός του προβλεπόμενου χρονικού πλαισίου, ενώ ο  Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών António Guterres, είχε δηλώσει τον Ιούλιο ότι έχουμε εισέλθει πλέον στην «εποχή της παγκόσμιας αναταραχής».

H Διεθνής Σύνοδος Κορυφής για το Κλίμα και την Ενέργεια που ακολούθησε στις 2 Οκτωβρίου στη Μαδρίτη και οργανώθηκε από την Ισπανία και τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA) είχε ως στόχο τον σχηματισμό ενός μεγάλου συνασπισμού για τη διατήρηση του 1,5°C. Η σημασία της Συνόδου ενισχύεται από το γεγονός ότι η Ισπανία είναι επικεφαλής του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου, η Γαλλία και η Υπηρεσία Πυρηνικής Ενέργειας του ΟΟΣΑ (NEA) διοργάνωσαν στο Παρίσι μια διεθνή διάσκεψη με τη συμμετοχή υπουργών από περισσότερες από 30 χώρες και εκπροσώπων της βιομηχανίας στη διάρκεια της οποίας τονίστηκε η σημασία της πυρηνικής ενέργειας για την επίτευξη της ουδετερότητας του άνθρακα και την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Με λίγα λόγια, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια σειρά διεθνών συναντήσεων που αφενός προετοιμάζουν το κλίμα της Διεθνούς Διάσκεψης COP28 αφετέρου δε, αναπτύσσουν (για άλλη μια φορά;) προβληματισμούς σχετικά με το κλίμα, την ενέργεια και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.