Φυσικές καταστροφές, κλιματική αλλαγή και ασφάλιση απωλειών

Οι ζημιές που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές σε όλο τον κόσμο, κατά το πρώτο φετινό εξάμηνο ανέρχονται σε περίπου 120 δισ. δολάρια (109 δισ. Ευρώ). Από αυτές, οι έντονες καταιγίδες αντιπροσωπεύουν έως και το 70% όλων των ασφαλισμένων απωλειών από φυσικές καταστροφές το πρώτο εξάμηνο του 2023, εκτιμά ο παγκόσμιος αντασφαλιστικός όμιλος Swiss Re. Ο Μάρτιν Μπέρτογκ, Επικεφαλής του Κινδύνου Καταστροφών στη Swiss Re, δήλωσε: «Με τις ισχυρές καταιγίδες ως τον κύριο παράγοντα για ασφαλισμένες ζημίες άνω του μέσου όρου το πρώτο εξάμηνο του 2023, αυτός ο δευτερεύων κίνδυνος γίνεται ένας από τους κυρίαρχους παγκόσμιους παράγοντες ασφαλισμένων ζημιών. Οι μέσες απώλειες επιβεβαιώνουν μια ετήσια τάση αύξησης 5 – 7% των ασφαλισμένων ζημιών, λόγω του θερμαινόμενου κλίματος, αλλά ακόμη περισσότερο, από τις ταχέως αυξανόμενες οικονομικές αξίες σε αστικές περιοχές, παγκοσμίως. Ο κυκλώνας και τα φαινόμενα πλημμύρας στη Νέα Ζηλανδία το πρώτο τρίμηνο του 2023 αποτελούν μαρτυρίες του κινδύνου για τα σημερινά μεγάλα αστικά κέντρα, στη λογική των συνεχιζόμενων προτύπων που παρατηρήθηκαν το 2021 με τις πλημμύρες στη Γερμανία και το 2022 στην Αυστραλία και τη Νότια Αφρική».

Το 2023 χαρακτηρίζεται από σπάνιας έντασης και κλίμακας καιρικά φαινόμενα: βίαιες καταιγίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες, πλημμύρες στην ιταλική περιοχή Emilia-Romagna ή ακόμα και στη Νέα Ζηλανδία. Απολογιστικά, οι συνολικές οικονομικές απώλειες που συνδέονται με αυτές τις φυσικές καταστροφές ανέρχονται σε 120 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, αριθμός ελαφρώς χαμηλότερος από αυτόν του πρώτου εξαμήνου του 2022 (153 δισεκατομμύρια δολάρια), αλλά υψηλότερος κατά 46% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Από αυτό το ποσό, τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν ασφαλισμένα, γεγονός που μεταφράζεται σε αύξηση κατά 54% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της δεκαετίας, δηλαδή μια ετήσια τάση αύξησης μεταξύ 5 και 7% σύμφωνα με το Swiss Re Institute και αντασφαλιστικές εταιρείες, των οποίων η δουλειά είναι να ασφαλίζουν ασφαλιστές. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι βίαιες καταιγίδες που έπληξαν ιδιαίτερα το Τέξας προκάλεσαν περίπου 34 δισεκατομμύρια δολάρια σε ασφαλισμένες ζημίες, ή σχεδόν τα δύο τρίτα των παγκόσμιων απωλειών.

Ο λόγος εντοπίζεται σύμφωνα με τους ειδικούς κυρίως στην αστική ανάπτυξη σε περιοχές που κινδυνεύουν, όπως οι ακτές ή οι παρυφές των ποταμών, ή στην τεχνητή κατάσταση του εδάφους που ενισχύει φαινόμενα όπως πλημμύρες σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων. Η αύξηση των ζημιών αυτών φαίνεται να απειλεί άμεσα τα αποτελέσματα του ασφαλιστικού κλάδου. Ορισμένες εταιρείες, σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ, αποφάσισαν έτσι να μην ασφαλίζουν πλέον κατοικίες, λόγω του υπερβολικού κινδύνου πυρκαγιάς, ενώ άλλες επιλέγουν να αυξήσουν τα ποσοστά. “Πρέπει να ληφθούν προστατευτικά μέτρα ώστε τα ασφαλιστικά συμβόλαια να παραμείνουν προσαρμοσμένα σε αυτούς τους επικίνδυνους τομείς”, δήλωσε ο Jérôme Jean Haegeli, επικεφαλής οικονομολόγος του ομίλου Swiss Re, σε δελτίο τύπου του αντασφαλιστικού κολοσσού. Συμπλήρωσε τη δήλωση του «Είναι καιρός να επενδύσουμε σε μεγαλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.»

Ωστόσο, κάποιες ΜΚΟ (Reclaim Finance) εκτιμούν ότι αντί της αύξησης της τιμής της κάλυψής τους σε περιοχές υψηλού κινδύνου, οι ασφαλιστές θα ήταν καλύτερο να σταματήσουν να υποστηρίζουν εταιρείες που αναπτύσσουν έργα που τροφοδοτούν τον κίνδυνο φυσικών καταστροφών.

Η προσαρμογή των υποδομών στο νέο κλιματικό παράδειγμα μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο εάν τεθούν σε εφαρμογή μέτρα μετριασμού της κλιματικής αλλαγής εκ των προτέρων. Οι εταιρείες του ασφαλιστικού κλάδου ήταν από τις πρώτες που δεσμεύτηκαν να μειώσουν τον ρόλο των ορυκτών καυσίμων στα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια, αποκλείοντας πρώτα τον άνθρακα. Έχουν επίσης αρχίσει να επεκτείνουν τις εξαιρέσεις τους και στις βασικές ασφαλιστικές τους δραστηριότητες. Έτσι, πολύ σημαντικές ασφαλιστικές εταιρείες δεσμεύτηκαν να μην ασφαλίζουν πλέον νέα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες δέχονται έντονη πίεση από εταιρείες ορυκτών καυσίμων να μην αναλάβουν τέτοιες δεσμεύσεις. Η Net Zero Insurance Alliance, παγκόσμια συμμαχία ασφαλιστικών εταιρειών για την ουδετερότητα των εκπομπών άνθρακα, σταδιακά διαλύεται. Περισσότερα από τα μισά μέλη της αποφάσισαν να αποχωρήσουν, με το πρόσχημα ότι οι συλλογικές δεσμεύσεις θα μπορούσαν να συνιστούν συμφωνίες κατά την έννοια των αντιμονοπωλιακών νόμων. Στο περιθώριο της εργαλειοποίησης αυτού του επιχειρήματος από όσους αντιτίθενται στη λογική των ESG, η NZIA μόλις μείωσε σοβαρά τις προσδοκίες της έναντι των υπόλοιπων μελών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και πολλά κράτη, ξεκαθάρισαν τη σχέση μεταξύ της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και των δεσμεύσεων για το κλίμα.

Ωστόσο, το θέμα είναι σημαντικό για το μέλλον της οικονομίας υπό την επίδραση της κλιματικής αλλαγής.