Η αβεβαιότητα που φέρνει η κλιματική αλλαγή και οι φυσικές καταστροφές

Η καταστροφή στην ανατολική Λιβύη από το ίδιο μετεωρολογικό φαινόμενο (Ντάνιελ) που χτύπησε τη Θεσσαλία αλλά και την Τουρκία, προκάλεσε περισσότερα από 3.800 θύματα σύμφωνα με μια προσωρινή έκθεση, στην οποία θα μπορούσε να προστεθεί και μια υγειονομική κρίση, ενώ οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης της πόλης δεν διαθέτουν πόρους λόγω της έκτασης της ζημιάς. Στην ανατολική Λιβύη, η Ντέρνα, η πιο πληγείσα πόλη, συνεχίζει να μετράει τους νεκρούς της, εξαφανισμένη από τους χείμαρρους που κατέστρεψαν ολόκληρες γειτονιές. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλία, εξαφανίστηκαν χωριά και κωμοπόλεις, σπίτια, χωράφια ενώ οι κάτοικοι ξεριζωμένοι από τα σπίτια τους και έχοντας χάσει τις δουλειές τους, εσωτερικοί (ή εξωτερικοί) πρόσφυγες αναζητούν να βρουν τρόπο επιβίωσης.

Το ερώτημα που προκύπτει ενέχει τον κίνδυνο μιας προσέγγισης παθητικής και ολίγον …μεταφυσικής. Είναι για όλα υπεύθυνη η κλιματική αλλαγή. Εξηγεί το κλίμα τα πάντα;

Η κλιματική αλλαγή εντείνει τις βροχοπτώσεις και τους ανέμους που συνδέονται με κυκλώνες υποστηρίζει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Κάθε καλοκαίρι, η συσσωρευμένη ζέστη αυξάνει την υγρασία του αέρα πάνω από τις θάλασσες και τους ωκεανούς και πυροδοτεί καταιγίδες. Η IPCC θεωρεί «πολύ πιθανό» ότι το ποσοστό των κυκλώνων κατηγορίας 4 και 5 θα αυξηθεί με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η υπόλοιπη αβεβαιότητα αφορά την εξέλιξη του συνολικού αριθμού των κυκλώνων.

Η άμεση σύνδεση κάθε καταιγίδας με την κλιματική αλλαγή παραμένει δύσκολο να μελετηθεί λόγω της πολλαπλότητας των παραμέτρων. Ωστόσο, ορισμένα παραδείγματα απεικονίζουν το φαινόμενο. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Advancing Earth and Space Science έδειξε ότι η βροχόπτωση που συνδέεται με τον τυφώνα Χάρβεϊ το 2017, έναν από τους ισχυρότερους από τη δεκαετία του 2000 στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ήταν σχεδόν αδύνατη χωρίς την επίδραση των ρεκόρ θερμοκρασίας στα νερά του Κόλπου του Μεξικού.

Αντίστοιχα, η περιοχή της Μεσογείου βιώνει όλο και πιο ακραία φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική κρίση. Βίαιες πυρκαγιές κατέστρεψαν τεράστιες περιοχές στην Ελλάδα, την Αλγερία και τη Σικελία αυτό το καλοκαίρι του 2023 λόγω των υψηλών και μεγάλης διάρκειας θερμοκρασιών. Ο Έβρος, η Ρόδος, η Πάρνηθα, η Εύβοια αποτελούν τις περιοχές που δοκιμάστηκαν περισσότερο στη χώρα μας.

Το 2015, τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησαν το Sendai Framework, ένα διεθνές έγγραφο που στοχεύει στη μείωση του κινδύνου καταστροφών, της μέσης θνησιμότητας, του αριθμού των ανθρώπων που επηρεάζονται, των οικονομικών απωλειών και των ζημιών που προκαλούνται από καταστροφές. Το παράδοξο είναι ότι ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που επλήγησαν και σκοτώθηκαν από καταστροφές την τελευταία δεκαετία έχει μειωθεί, η έκθεση του ΟΗΕ δείχνει ότι η κλίμακα και η ένταση των καταστροφών αυξάνονται. Ο αντίκτυπος στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι επίσης δυσανάλογος, σύμφωνα με την έκθεση.

Η εξήγηση στην ίδια έκθεση είναι η εξής: “Η σκόπιμη αγνόηση των κινδύνων, χωρίς την ενσωμάτωσή τους στη λήψη αποφάσεων, ισοδυναμεί με το να χρηματοδοτεί ο κόσμος τη δική του καταστροφή. Οι κρίσιμοι τομείς, από τις κυβερνήσεις μέχρι την ανάπτυξη και τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, πρέπει επειγόντως να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται τους κινδύνους καταστροφών.

Σε μια εποχή που συνδέεται με την ενδιάμεση αναθεώρηση του Πλαισίου Sendai, αυτή η έκθεση πρέπει να ακουστεί ως μια κλήση αφύπνισης για να επιταχυνθεί η δράση για τις τέσσερις προτεραιότητες του Πλαισίου και να σταματήσει η ανοδική πορεία των καταστροφών», δήλωσε η Mami Mizutori, Ειδική Αντιπρόσωπος του Γεν. Γραμματέα για τη Μείωση Κινδύνου Καταστροφών και επικεφαλής του UNDRR.

Προς το παρόν, οι καταστροφές μας φέρνουν αντιμέτωπους με την ουσία: να ξαναδούμε τους προληπτικούς μηχανισμούς και τον τρόπο δράσης μας με τρόπο ολιστικό